Dit artikel bespreekt drie hypothetische maar plausibele gevallen van investeringsproject evaluatie die verder gaat dan alleen aandeelhouderswaarde. De voorbeelden illustreren hoe financiële, sociale en milieuwaarde op alternatieve manieren geëvalueerd en zelfs in balans gebracht kunnen worden. Het doel is om professionals (met name CFO's) te laten zien hoe zij hun formele evaluatieprocessen kunnen aanpassen en hun feedback om dit zo praktisch mogelijk te maken te verzamelen.

De drie casussen bekijken de uitdagingen vanuit verschillende perspectieven en nodigen lezers uit om hun feedback te geven: welke ingrediënten zijn nuttig en welke niet? Welke punten worden gemist? Wat werkt onder welke omstandigheden? Welke extra puzzels moeten worden opgelost?

Casus 1. Meerdere projecten evalueren op een paar criteria

Stel dat de CFO van bedrijf Y een project pijplijn heeft om uit te kiezen, met informatie over de NPV(FV), SV, EV, de bijdrage aan het koolstofbudget en of de missie aansluit bij die van het bedrijf. In zijn/haar selectie moet de CFO rekening houden met het volgende:

Het bestuur wil een hoge gezamenlijke NPV van alle projecten, maar dit hoeft niet ten koste van alles te worden gemaximaliseerd.
De bijdrage aan het koolstofbudget mag niet meer dan 0,5 bedragen.

De vraag is, als CFO, welke investeringsprojecten zou je voorstellen uit een lijst met variërende financiële (NPV), sociale en milieuwaarde? Neem je projecten met negatieve NPV op? Hoe kun je de pijplijn verbeteren? Welke criteria zou je toevoegen aan de analyse en hoe zou je deze wegen? En hoe ga je om met onzekerheid in de cijfers?

Enkele mogelijke beslissingsregels zijn:

Moet aansluiten bij de missie
SV+EV =>0
Negatieve NPV's zijn alleen toegestaan als het project SV+EV oplevert die veel (minstens 3x) groter is dan de NPV
Controleer of en zorg ervoor dat het koolstofbudget wordt gehaald.

Casus 2. Twee projecten vergelijken op veel criteria

Een retailer kan een contract aangaan met leverancier X in land A of met leverancier Y in land B. De twee aanbiedingen kunnen verschillen in prijs, kwaliteit van het product, marge, impact (sociale en milieukosten en -baten), risico (risico van het land, leveranciersrisico, toeleveringsketen risico, duurzaamheid gerelateerde risico's, enz.), lengte van het contract en optionaliteit (in flexibiliteit van volumes en het toevoegen van nieuwe producten, potentieel om nieuwe markten te betreden, nieuwe vaardigheden te leren, enz.). De aanbiedingen zullen waarschijnlijk ook verschillen in NPV, maar dit zal de verschillen in risico en waarde waarschijnlijk niet volledig weergeven.

De vraag aan de CFO van de retailer is: welke van de twee leveranciers zou je kiezen om voor te stellen aan de raad van bestuur en waarom? In hoeverre denk je dat de verschillende criteria worden weergegeven in de NPV? Welke ontbrekende criteria zouden relevant zijn voor de retailer? Hoe ga je om met onzekerheid in de parameters?

Casus 3. Besluitvorming zonder winstoogmerk voor impact

Een non-profit infrastructuurbedrijf staat voor de uitdaging om zijn netwerk te onderhouden en tegelijkertijd de mobiliteit, de impact op het milieu en de voetafdruk van middelen en energie te verbeteren. Overheidsgeld is de belangrijkste financieringsbron van het bedrijf, wat betekent dat het zijn investeringsplannen duidelijk moet communiceren om steun te krijgen. Uitdagingen zijn onder meer het omgaan met verschillende overheidslagen, arbeidstekorten en een veelvoud aan regels en financieringsroutes. Om de kosten en baten van duurzaamheid en waardecreatie op lange termijn in het besluitvormingsproces te integreren, heeft de CFO een nieuwe functie gecreëerd: de Business Controller Duurzaamheid (BCD). De BCD, een ervaren controller met duurzaamheidsexpertise, heeft de BCS de onderstaande template ontwikkeld voor het analyseren van
investeringsvoorstellen.

Op basis van bovenstaande informatie, hoe zou je de bovenstaande projecten/maatregelen beoordelen? Welke informatie mist er volgens jou? Wat vind je van de opzet van de bovenstaande tabel?

Als we de tabel vooral beschouwen als hulpmiddel voor verdere discussie; op welke manieren zou je voorstellen om de discussie met de raad van bestuur te stimuleren? En wat zou er nodig zijn om betere voorstellen van de afdelingen te stimuleren?

Feedback van professionals benadrukt de uitdagingen met de eenvoud van de casestudies en de noodzaak voor meer genuanceerde benaderingen. Professionals benadrukken een holistische blik, breder dan enkel financiële aspecten. Het is belangrijk om geschikte KPI's te definiëren voor complexe duurzaamheidsthema's (zoals biodiversiteit), zeker over diverse bedrijfseenheden met verschillende leersnelheden. Communicatie is essentieel, aangezien duurzaamheidsinitiatieven beter aansluiten bij op groei gerichte investeringen dan bij het
eenvoudigweg behouden van bestaande activa. Verder is het belangrijk om rekening te houden met:

Projectkenmerken (projecten moeten aansluiten bij bedrijfsbrede doelstellingen, rekening houden met specifieke activa-profielen en units met een hoge impact stimuleren)
Funnelmanagement (de projectenpijplijn is complex, met langetermijnprojecten die concurreren met plotselinge kansen; duurzaamheidseisen moeten hier duidelijk zijn)
De psychologie van schaduwprijzen, vooral als deze veel hoger zijn dan marktprijzen
End-to-end kosten (sourcing, logistiek, etc.)
Het koppelen van beslissingen aan de huidige operationele activiteiten

De feedback laat zien dat er behoefte is aan extra, realistische casestudies om deze complexiteit te onderzoeken, en om verdere stappen te zetten richting het creëren van praktische evaluatiemethoden voor financiële, sociale en milieuwaarde in investeringsbeslissingen.