We openen de dag met zicht op de wijdse Veluwe met dagvoorzitter Inge Diepman. Burgemeester Heerts heet ons van harte welkom en neemt ons kort mee in de honderdjarige geschiedenis van Radio Kootwijk. Inge Diepman gaat in gesprek met Harmen van Wijnen, bestuursvoorzitter ABP, en Annette Mosman, bestuursvoorzitter APG, over 100 jaar Pensioen van Nederland.

In 2022 bestaat ABP, pensioenfonds voor overheid en onderwijs, honderd jaar. Wat heeft het pensioenfonds in deze honderd jaar betekend voor haar deelnemers, werkgevers, en voor Nederland? Minister Schouten voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen gaat in gesprek met drie generaties ABP-deelnemers, en deelt haar perspectief op het nieuwe pensioenstelsel en de toekomst van pensioen. 

Wat moeten we doen om de leefbaarheid van onze planeet en samenleving te waarborgen? Jessica den Outer, internationaal expert op het gebied van Rechten voor de Natuur, geeft een inspirerend en verrassend antwoord: geef bossen en rivieren rechten. Om ecologische belangen veilig te stellen, hebben we een andere relatie met de natuur nodig. Volgens Jessica den Outer is het hoog tijd voor juridische emancipatie van de natuur. 

Onze samenleving is in transitie. En dat heeft gevolgen voor ons werk. We worden ouder. De economie wordt groener. Met welke uitdagingen krijgen we te maken op weg naar het Nederland van 2122? Wat doen we met de zorg? En gaan we straks nog wel met pensioen, of worden het geleidelijke overgangen in het leven van een mens? Inleider Dominique Hermans, CEO van Randstad Nederland, deelt haar perspectief op de toekomst van werk. 

Wat als we economische groei niet langer centraal stellen, maar ons als maatschappij volledig richten op het bevorderen van duurzaamheid, welzijn en gelijkheid? Welk verhaal - van hoop en perspectief - hebben we als samenleving nodig om deze welzijnsmaatschappij te ontwikkelen? En wat is de rol van pensioenfondsen? Dr. ir. Rutger Hoekstra, expert op het gebied van duurzaamheids- en welzijnsbeleid en auteur van Replacing GDP by 2030, deelt zijn perspectief op investeren in de toekomst. 

Hoe brengen we welvaart en welzijn beter met elkaar in balans? Waarom zoeken we een nieuwe balans? Hoe gaan we om met inkomensontwikkeling en -ongelijkheid? Hoe gaan we om met geluk? In welke mate willen we welvaart opofferen voor welzijn en vice versa? Samen met inleider Harmen van Wijnen, voorzitter van het dagelijks bestuur van ABP, duiken we in diverse dilemma’s rondom de toekomst van welvaart en welzijn. 

Wat mag duurzaamheid kosten? Wat betekent groei in de duurzame economie? Hoe versnellen we de transitie naar een circulaire economie? Hoe veranderen werk en werkgelegenheid daarin mee? En wat is de rol van pensioenfondsen? Samen met inleider Prof. dr. Roel Beetsma, hoogleraar macro-economie en decaan van de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam, duiken we in diverse dilemma’s rondom de duurzame economie. 

Hoe zorgen we ervoor dat we op zo’n manier investeren dat we de spelregels veranderen? Hoe gaan we daarbij om met de spanning tussen (korte termijn) financieel rendement en (lange termijn) maatschappelijke winst, ook in relatie tot diverse pensioendeelnemersgroepen? Welke vormen van samenwerking en netwerken zijn hierbij nodig? Samen met inleider Prof. dr. Annemieke Roobeek, verbonden aan het Nyenrode Center for Strategy, Organization, and Leadership, duiken we in diverse dilemma’s rondom de investeringsagenda van de BV Nederland. 

Welke vormen van solidariteit staan onder druk en wat betekent dat voor onze samenleving, voor de arbeidsmarkt, en voor ons pensioenstelsel? Hoe solidair willen we zijn en waar zijn we eigenlijk solidair mee? Hoe gaan we om met de toenemende polarisatie? Waar komt het wantrouwen in overheden en instituties vandaan en hoe gaan we daar mee om? Samen met inleider Annette Mosman, CEO van APG, duiken we in diverse dilemma’s rondom het solidair en collectief belang.

Hoe zorgen we ervoor dat Nederland in 2122 leefbaar is? Hoe zorgen we ervoor dat we ook financieel resultaat behalen? Welke ambitie is daarvoor nodig, en hoe maken we dat waar? Wat is de rol van diverse instituties, waaronder pensioenfondsen? Met een inleiding van Anne Gram, lid van het ABP-bestuur, zoeken we samen de verdieping op rond het thema duurzaamheid.

Welk belang hechten we in Nederland eigenlijk aan solidariteit? In hoeverre staat solidariteit onder druk? Wat betekent dit voor het pensioen van de toekomst, en voor het Nederland van 2122? Met een inleiding van Francine van Dierendonck, lid raad van bestuur bij APG, zoeken we samen de verdieping op rond het thema solidariteit. 

We leven in een periode van grote maatschappelijke, economische en ecologische transitie. Welke keuzes maken we richting 2122? En welke kernwaarden hopen we daarin centraal te stellen? Met een inleiding van Shinta Oosterwaal, onderzoeker en co-auteur van boek Thrive: fundamentals for a new economy, zoeken we samen de verdieping op rond de kernwaarden die horen bij het Nederland van 2122. 

Hoe geven we invulling aan nieuwe solidariteit en nieuwe collectiviteit in een Nederland dat verandert en voor grote maatschappelijke opgaven staat? Met een inleiding van Pieter Hemels, directeur van ftrprf, zoeken we samen de verdieping op rond nieuwe vormen van collectiviteit.

Pensioenfondsen kunnen een cruciale bijdrage leveren om Nederland duurzamer en weerbaarder te maken. Het totale Nederlandse pensioenvermogen is de afgelopen vier jaar met ca. 40% gegroeid. Dit vermogen kan een grote bijdrage aan de duurzaamheidstransitie leveren. Maar in welke mate is dit de verantwoordelijkheid van een pensioenfonds? Met een inleiding van Ronald Wuijster, CEO van APG Asset Management, zoeken we samen de verdieping rondom de rol van pensioenfondsen in de duurzaamheidstransitie. 

Het aantal ouderen in de samenleving neemt toe en het aandeel van mensen in de werkzame leeftijd neemt af. De verhouding tussen werkenden en gepensioneerden krijgt een nieuwe balans en komt sociale zekerheid mogelijk onder druk te staan. Met een inleiding van Marike Knoef, hoogleraar empirische micro-economie aan de Universiteit Leiden, zoeken we samen de verdieping rond het begrip ouderdom.

We leven midden in een technologische revolutie die harder gaat dan dat de samenleving lijkt bij te kunnen houden. Als we honderd jaar vooruit kijken: wat zien we dan? En wat betekent dat voor de toekomst van pensioen in het Nederland van straks? Met een inleiding van Anne-Marie le Doux, Hoofd Groeifabriek bij APG, zoeken we samen de verdieping rondom de verhouding tussen mens en technologie in het Nederland van 2122. 

De overheid heeft van nature de leidende rol in veranderingen. Maar door de complexiteit van de veranderingen, problemen met beheersbaarheid, en het afnemend vertrouwen in de overheid lijkt de rol van de overheid meer en meer onder druk komen te staan. Wat is hierin de rol van pensioenfondsen? Met een inleiding van Maarten Blacquière, Chief Finance & Risk Officer van APG, zoeken we samen de verdieping rondom de rol van overheid en bestuur in het Nederland van 2122. 

Wat is de invloed van vergrijzing en ontgroening op werk, pensioen en de samenleving? Welke oplossingen hebben we? Wat is de rol en verantwoordelijkheid van diverse instituties, inclusief het pensioenfonds van de toekomst, om het werk en pensioen van de toekomst vorm te geven? Met een inleiding van Martine Breedveld, strategisch en bedrijfseconomisch adviseur bij UWV WERKbedrijf, zoeken we samen de verdieping rond de toekomst van werk.

Welke verschillen zien we tussen generaties in relatie tot pensioen/inkomen?  Zijn mensen bereid hun toekomstige inkomen op te geven in ruil voor maatschappelijk rendement? En waar ligt in individualiserend Nederland de balans tussen ruimte voor individuele keuze en behoud van collectiviteit in een toekomstbestendig pensioen? Met een inleiding van Aldert Boonen, ABP-bestuurslid, zoeken we samen de verdieping over het pensioenfonds van de toekomst.